Η οικογένεια είναι η πρώτη ομάδα που μας δίνει τη δυνατότητα να καλύψουμε τη βασικότερη, ίσως, ανάγκη μας, δηλαδή το αίσθημα του «ανήκειν». Μέσα σε αυτήν την ομάδα, κάθε μέλος τείνει να αναλαμβάνει κάποιο ρόλο. Ο ρόλος των γονέων έγκειται, κυρίως, στο να προστατεύουν τα παιδιά τους και να διαφυλάττουν την εύρυθμη λειτουργία της οικογένειας τους. Ο ρόλος των παιδιών αφορά στο να απολαμβάνουν αυτή την ασφάλεια και να ακολουθούν κάποια όρια και κανόνες για να τη διατηρήσουν.
Ωστόσο, για διάφορους λόγους, δεν ακολουθούν όλες οι οικογένειες το προαναφερόμενο μοντέλο. Έτσι βλέπει κανείς οικογένειες με παιδιά να αναλαμβάνουν γονεϊκό ρόλο ή οικογένειες, όπου κάποιο μέλος παρουσιάζει κάποιο οργανικό ή ψυχολογικό πρόβλημα, μονογονεϊκές οικογένειες, οικογένειες με μέλη που παρουσιάζουν σχολική άρνηση, άγχος/φοβίες, προβλήματα χρήσης ουσιών, πένθος, χρόνιες ασθένειες, δυσλειτουργικές σχέσεις και πιθανό διαζύγιο γονέων κ.ο.κ. Όλοι αυτοί και πολλοί ακόμη λόγοι μπορούν να διαταράξουν τη λειτουργία της οικογένειας και να «αναγκάσουν» το κάθε μέλος να αναλάβει κάποιο ρόλο που υπό άλλες συνθήκες δεν θα του αναλογούσε.
Η οικογενειακή θεραπεία αποτελεί ένα είδος ψυχοθεραπείας που αφορά την εργασία όχι μόνο με ένα ή δύο μέλη της οικογένειας αλλά με ολόκληρη την οικογένεια ως σύστημα καθώς κάθε μέλος είναι σημαντικό. Σύμφωνα με τη συστημική προσέγγιση, η οικογένεια δεν είναι απλώς ένας αριθμός μελών (γονείς και παιδιά) αλλά ένα σύνολο σχέσεων και αλληλεπιδράσεων. Στην οικογενειακή ψυχοθεραπεία, το σύμπτωμα που εμφανίζει ένα μέλος- συνήθως κάποιο παιδί, αποτελεί απόρροια των δυσλειτουργικών σχέσεων που υπάρχουν μέσα στην οικογένεια και δεν αφορά μόνο το «προβληματικό» μέλος.
Οι οικογένειες τείνουν να προσέρχονται για οικογενειακή ψυχοθεραπεία όταν κάποια συνθήκη έχει αποσταθεροποιήσει την ομοιόσταση της οικογένειας και έχει αναστατώσει τα μέλη, τα οποία αδυνατούν να επιλύσουν τις δυσκολίες που προκύπτουν με τους ήδη γνώριμους τους τρόπους. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται να παρέμβει η οικογενειακή ψυχοθεραπεία η οποία δίνει ισότιμο χώρο και χρόνο σε κάθε μέλος να εκφραστεί και να ακουστεί με στόχο την συν εξέλιξή των μελών της, την ανάδειξη των δυνατών σημείων τους , την εκπαίδευση τους στο να κατανοήσουν τον τρόπο που ασυνείδητα ενισχύουν την εμφάνιση του συμπτώματος, να αφουγκράζονται καλύτερα τις ανάγκες ο ένας του άλλου και τελικά στη δημιουργία δυνατών και αυθεντικών σχέσεων μεταξύ τους. Αυτή η μορφή θεραπείας δημιουργεί άνοιγμα της οικογένειας όχι μόνο με τις μεταξύ τους σχέσεις αλλά και με τους σημαντικούς ανθρώπους έξω από την οικογένεια οπότε οδηγεί και σε ένα άνοιγμα προς τον κόσμο γενικότερα.
Η διάρκεια της θεραπείας οικογένειας είναι 1,5 ώρα ανά συνεδρία ενώ η συχνότητα της είναι ανάλογη της στοχοθεσίας και των αναγκών της εκάστοτε οικογένειας. Παρ’ όλα αυτά, έχει παρατηρηθεί ότι συνήθως δεν χρειάζονται πολλές συνεδρίες με την οικογένεια.
Οι συνεδρίες οικογενειακής ψυχοθεραπείας διενεργούνται είτε μετά από αίτημα της οικογένειας, είτε συμπληρωματικά σε μια εν εξελίξει ατομική θεραπεία ενός από τα μέλη της οικογένειας αν κριθεί απαραίτητο.
Κάθε μέλος της οικογένειας έχει μοναδική θέση στο οικογενειακό σύστημα, επομένως αντιστοιχεί να είναι όλα τα μέλη της οικογένειας στην προαποφασισμένη συνεδρία.
